در جهان امروزی با بررسی روند زندگی روزانه و به عبارتی روتین افراد، تاثیر نور بر سلامت از دیدگاه علمی امری تایید شده است و به همین ترتیب می‌توان گفت کارشناسان نورپردازی تاثیر فراوانی بر نوع اثر گذاری نورپردازی بر انسان دارند.
از جمله تاثیرات قابل لمس نورپردازی بر بدن انسان می‌توان به تقریبا همه‌ی فعالیت های روزانه مثل غذا خوردن، خوابیدن و ریلکس کردن اشاره کرد و با توجه به این امر می‌توان با بهینه سازی آن در راستای بهبود عملکرد جسمی و روانی تاثیرگذار بود.
حفظ ریتم شبانه روز با طیف رنگی نور
یکی از فاکتور های پر اهمیت سلامت انسان، خواب خوب و سالم است، مختل شدن خواب قادر است ساختار فیزیکی و گاها منتال و روانی بدن انسان را بر هم زده و احتمال بروز بیماری های گوناگون را بالا ببرد به غیر از این مسئله نیز عدم خواب کافی بر هوشیاری و سرعت پاسخ دهی به محرک های محیطی انسان در فعالیت های روزانه، اخلاق تاثیر به سزایی دارد.
در علوم مختلف به وفور به این نکته اشاره شده است که بهترین زمان خواب برای انسان، وقتی است که خورشید در آسمان وجود نداشته باشد.
یکی عوامل این امر خوابیدن در زمان نبود خورشید، ترشح بعضی هورمون ها در این زمان است که به اصطلاح هورمون های تنظیم ریتم شبانه روز به شمار می‌آید و در بدن در زمان تاریکی ترشح می‌شود. با این حساب وجود یا عدم وجود روشنایی ممکن است چرخه متابولیسم بدن انسان را در ترشح هورمون های مختلف دچار اختلال کند و یا در نقطه مقابل با تنظیم کردن ریتم شبانه روز در بدن، به بهبود عملکرد آن کمک می‌کنیم.
تاثیر نور مصنوعی و طبیعی بر بدن
اما این نکته نیز نباید نادیده گرفته شود که ما بیشتر مدت زمان طول روز خود را در معرض تابش چشمه های نور مصنوعی قرار داریم و به همین منظور وجود طیف های رنگی مختلرف در نور آن‌ها نیز، به تنظیم و یا بر هم خوردن ریتم شبانه روز اثر مثبت یا منفی بگذارد.
به عنوان مثال، بدن یک فرد 67 ساله حدود 35 درصد کمتر از یک کودک 12 ساله ملاتونین ترشح می‌کند.( ملاتونین همان هورمون تنظیم کننده ریتم شبانه روز در بدن است.)
از مهم ترین نکات درخصوص روشنایی و تاثیر آن در سلامتی بدن، آگاهی درمورد گستره رنگی نور در روز و اثرات آن بر بدن و مقایسه با نور مصنوعی است. نمودارهای موجود از طیف های رنگی نشان دهنده این هستند که در طی روز، تابش نور دارای طیف رنگ گرم و در مقابل هنگام طلوع خورشید و صبح هنگام نور به رنگ آبی نزدیک تر است. اما در زمان غروب خورشید نور مجددا به همان رنگ آغازین یا همان طیف آبی خود میل می کند.
حال آن که بدن ما به خصوص در بخش چشم و مغز این چرخه طبیعی را به عنوان شبانه روزمی شناسد، و با توجه به آن دستور ترشح و یا عدم ترشح و به طور کلی تنظیم ریتم شبانه روز بدن را صادر می کند.
پس د.ر از انتظار نیست که استفاده از چشمه های نور دارای طیف رنگ آبی در شب مسبب اصلی اختلال در ساختار و ترشح هورمون ملاتونین و ریتم شب و روز در بدن است و نتیجه آن را نیز با اختلال در خواب و کاهش هوشیاری می‌توان دید و به وضوح لمس کرد.
طیف های مختلف رنگی و تاثیرات آن ها بر روان انسان
دانستن این نکته هم خالی از لطف نیست که طیف رنگ نور آبی و قرمز به به شدت همانند محرکی عمل می کنند و قادرند به صورت مقطعی تمرکز و حضور ذهن و هوشیاری افراد را به نوعی مثل کافئین تحت تاثیر قرار داده و برای بازه زمانی محدودی سطح آن را بالا می برد.
همانطور که شاید بدانید هرچه طول موج با به اصطلاح فاصله دو قله در یک موج سینوسی از هم کمتر باشد، آن موج از قدرت بیشتری بهره می‌برد. کوتاه ترین طول موج در نور مرئی و طیف روشنایی مربوط به طیف نور رنگ آبی است که مقدار آن عددی در حدود 480 نانومتر است و طبیعتا این رنگ نوربیشترین میزان تحریک پذیری را برای هوشیاری افراد به همراه دارد. اما در مقابل بیشترین طول موج یا کم توان ترین طیف رنگ نور، مربوط به رنگ قرمز است که مقداری در حدود 700 نانومتر می باشد ودر کمال ناباوری توانایی ایجاد آرامش را در افراد دارد.
با دانستن این موضوع بسیاری از کارشناسان نورپردازی ممکن است از این نکات برای مثال در نورپردازی اماکن اداری و تجاری استفاده کنند. متخصصان در سال های پایانی دهه 90 میلادی در محیط های کاری از تابش پرتوهای آبی رنگ به سلاحی برای ایجاد سر زندگی و شادابی کارمندان و کارگران استفاده می کردند.
استفاده از نور مصنوعی به جای نور طبیعی
امروزه که انسان بیشتر طول روز خود را تحت تابش نور مصنوعی قرار دارد، قابلیت ترکیب شدن طیف های رنگی در روشنایی های LED و به علاوه برنامه ریزی بر روی مدت زمان این ترکیب و یا خاموش و روشن شدن چشمه های نوری که با نام نورپردازی پویا (Dynamic Lighting) نیز از آن نام برده می‌شود، از تکنیک های مدرنی هستند که در راستای تاثیر گذاری بیشتر فعالیت می‌کنند و با تکیه بر دانش روز دنیا در تلاشند با بهره گیری از چشمه های نور مصنوعی، نوری تولید کنند که با نور طبیعی نزدیکی داشته باشد و ریتم شبانه روزی بدن انسان را حفظ کند.
پس با این حساب می‌توان گفت تکنولوژی این روز ها تا حد زیادی به کمک انسان آمده است تا در عین قرار گرفتن در معرض نور مصنوعی سلامت آن هم حفظ شود.
حال اگر همچنان سولی در این خصوص برای شما وجود دارد در قسمت دیدگاه با ما مطرح کنید.