سالن‌های ورزی مکان‌هایی پر از جنب و جوش هستند و به همین دلیل نورپردازی آن‌ها نیز باید به بهترین شکل ممکن انجام شود. زیرا نور تاثیر بالایی در حس افراد به محیط و سطح انرژی آن‌ها دارد. علاوه بر این لازم است به زاویه دید تماشاچیان نیز توجه داشت و این امر، اهمیت روشنایی سالن ورزشی را دوچندان می‌سازد.
در این متن با بررسی و مرور اصول و استاندارد‌ها و محاسبه نورپردازی سالن و همچنین محصولات مناسب و نورپردازی سالن ورزشی به تفکیک نواحی خواهیم پرداخت. پیشنهاد می‌کنیم تا انتها با ما همراه باشید از دانستن این خواندن این نکات لذت ببرید.
راهنمای عناوین مقاله
اصول و استاندارد‌های روشنایی اماکن ورزشی
اصول روشنایی اماکن ورزشی به کار گیری فاکتور‌های استاندارد در اعمال نورپردازی است که در ادامه به چند نکته پر رنگ آن اشاره می‌کنیم:
زاویه تابش
منظور از استاندارد بودن زاویه تابش این است که باید پرتو‌های نور به سمتی هدایت شوند که هم محیط را به اندازه کافی، روشن کنند و هم از سوی دیگر پرتو‌های خود را مستقیما به چشم حاضرین نتابانند که باعث آزار آن‌ها شود.
میزان حرارت منابع نوری
از آن‌جایی که در سالن‌های ورزی برای ورزشکاران که دایم در جنب و جوش هستند و همچنین تماشاچیان که نزدیک به هم نشسته‌اند، به خصوص در تابستان فضایی گرم و نفس گیر است. عدم تولید گرمای زیاد نیز از فاکتور‌های نورپردازی استاندارد به شمار می‌رود.
در ادامه در بخش محصولات روشنایی مناسب برای سالن ورزشی، محصولاتی بهینه با این فاکتور ارائه خواهیم کرد.
مصرف انرژی لامپ یا چراغ
مجموعه‌های ورزشی عموما سالن‌های بزرگی هستند که به شار بالایی از نور برای میزان روشنایی مناسب احتیاج دارد. از این روی اگر بنا باشد با چراغ‌های قدیمی پرمصرف این روشنایی تامین شود، هزینه‌های سرسام آور برق به بار خواهد آورد. هزینه‌های مصرفی نیز بخشی از استاندارد نورپردازی به شمار می‌روند که در این صورت، غیر استاندارد می‌باشد و باید دبیری برای آن اندیشید.
البته با وجود محصولات ال ای دی به خصوص ال ای دی SMD پیشرفت بزرگی در بهینه سازی این فاکتور رخ داد که برای مطالعه بیشتر در خصوص این محصولات میتوانید به مقاله زیر مراجعه کنید:
مقاومت در برابر آسیب فیزیکی
سالن‌های ورزشی به خصوص سالن‌هایی که برای ورزش‌های توپی مثل والیبال یا فوتسال و بسکتبال مورد استفاده قرار می‌گیرند باید به این نکته توجه داشته باشند که، زمانی نورپردازی استاندارد انجام شده‌است که منابع نوری نیز به سادگی آسیب نبینند.
به این منظور همواره باید به استحکام بدنه لامپ‌ها و چراغ‌های استفاده شده در این فضا‌ها توجه ویژه داشت.
اندازه گیری شار نوری مورد نیاز
زمانی میزان روشنایی استاندارد است که نه از حد بشتر و نه کمتر باشد. که این امر در ادامه مقاله با محاسبه شار نوری مناسب برای هر محیط مرور خواهد شد.
کیفیت شار نوری
نه تنها لومن موجود در محیط اهمیت زیادی دارد بلکه کیفیت پرتو‌های نوری نیز از پایه‌های یک نورپردازی استاندارد به شمار می‌آید. زمانی که CRI و THD پرتو‌های نوری چراغ به میزان استاندارد و کافی باشد می‌توان گفت نور از کیفیت مطلوبی بهره می‌برد.
اگر اطلاعات کافی در خصوص THD که فاکتوری مهمی در نور می‌باشد ندارید، مطالعه مقاله THD چیست پیشنهاد تیم آریاترانور به شماست.
تعادل سطوح روشنایی
این فاکتور به این معناست که نور محور و نور محیطی در میزان متعادلی وجود داشه باشند. زیرا اگر نور محوری ضعیف باشد، جزئیات اشیاء در فضا مشخص نخواهد بود و بلعکس اگر نور محیطی ضعیف باشد، سایه‌های متعدد از دیدن اشیاء جلوگیری می‌کنند.
حتما بخوانید: تولید کننده چراغ سوله ای ورزشی
محاسبات روشنایی سالن‌های ورزشی
برای محاسبه روشنایی هر مکان روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر در هنگام تاسیس مکان، نقشه روشنایی نیز طراحی و ارائه شده باشد کافیست بر اساس همان نقشه میزان لوکس مورد نشار هر قسمت را تامین و نورپردازی مناسبی ارائه کرد.
اما اگر این نقشه در دسترس نباشد، می‌توان با استفاده از نرم افزار DIALUX و وارد کردن ابعات محیط در آن، میزان لوکس مورد نیاز مشخص شده و می‌توان با توجه به آن نورپردازی را انجام داد
نواحی روشنایی اماکن ورزشی
هر مکان ورزشی عموما دارای 3 ناحیه می‌باشد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
ناحیه اصلی:
Principle Area قسمتی که فعالیت‌های بازی در آن صورت می‌گیرد، ناحیه اصلی نورپردازی تلقی می‌شوند، به عنوان مثال داخل خط‌کشی‌های زیمن فوتسال یا بسکتبال ناحیه اصلی آن است.
کل ناحیه:
Total Area کل فضایی که در آن افراد حضور دارند ناحیه کلی نامیده می‌شود که بیشتر محل قرار گیری کادر فنی و مربیان و بازیمنان ذخیره می‌باشد.
ناحیه مرجع:
Reference Area در برخی موارد همان ناحیه اصلی است و با توجه به نوع ورزش متفاوت می‌باشد. در مواردی که با ناحیه اصلی متفاوت است، سطح افقی را در بر می‌گیرد.
محصولات روشنایی مناسب سالن ورزشی
محصولات روشنایی که برای سالن‌های ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرند همانطور که پیش تر هم ذکر شد باید دارای ویژگی‌هایی باشند که سبب رفاه کاربران شود.
البته این نکته نیز قابل توجه است که باید در هنگام انتخاب محصول مورد نظر خود به پارامتر‌هایی مثل مساحت محیط و ارتفاع سقف توجه داشته باشید.
مواردی که بیشتر ئر نورپردازی سوله‌های ورزشی یا سالن/هاو حتی زمین‌های روباز مورد استفاده قرار می‌گیرند به شرح زیر است:
چراغ سقفی ال ای دی
اگر سالنی که قصد نورپردازی آن را دارید، سقف 5 یا 6 متری ندارد و ساختمانی معمولی است استفاده از چراغ‌های سقفی ال ای دی می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای شما باشد. علت این امر را می‌توان نداشتناجزای خارجی و استحکام مناسب در برابر آسیب فیزیکی داست و همچنین عدم ایجاد حرارت زیاد و کییت نور مطلوب نیز به اطمینان شما در انتخاب قوت می‌بخشد.
البته یکی از کاربرد‌های پنل‌های سقفی توکار یا روکار ال ای دی به جز در نواحی اصلی، استفاده در رختکن و حاشیه‌های سالن است.
پروژکتور مناسب سالن ورزشی
پروژکتور‌ها منابع نوری با شاری بسیار زیاد هستند که می‌توانند به تنهایی حجم بالایی از نور را ساطع کنند. اگر قصد نورپردازی عمومی و محیطی فضایی بزرگ و گسترده را دارید انتخاب پروژکتور ال ای دی SMD می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد.
زیرا این محصولات که در توان‌ها و لومن‌های مختلف نیز به تولید می‌رسند، مساحت گسترده‌ای را تحت پوشش خود قرار می‌دهند و با نور سالم و بدون اشعه مضر در کنار CRI و THD مناسب به خوبی نیاز افراد را برطرف می‌سازد.
چراغ سوله‌ای
چراغ‌های سوله‌ای می‌توان گفت تخصصی ترین محصولات برای نورپردازی اماکنی با سقف‌های بالا 5 متر هستند و از آن‌جایی که بیشتر سالن‌ها فوتسال یا والیبال و بسکتبال در ساختمان‌هایی با همین ارتفاع سقف تعبیه می‌شوند، چراغ‌های سوله‌ای ال ای دی می‌تواند گزینه خوبی برای نورپردازی آن‌ها در قسمت ناجیه کلی باشد زیرا نوع ال ای دی آن، نوری بدون اعوجاج و با سلامت کامل به محیط می‌تاباند.
نکته‌های مهم نورپردازی اماکن مختلف ورزشی
نکاتی که تا به حال در متن به آن‌ها اشاره شد، به طور عمومی برای تمامی اماکن ورزشی قابل اجرا است اما، نکاتی هم هست که به طور اختصاصی برای سالن‌های خاص انجام می‌شود، که به شرح زیرند:
نورپردازی زمین تنیس
از آن‌جایی که سرعت حرکت توپ در زمین تنیس بسیار بالاست و دقت بازیکنان در آن باید به سمت توپ و خط‌ها باشد، می‌بایست نوری بدون سایه و کمترین میزان خیرگی داشته باشد.
نورپردازی زمین فوتبال
برای نورپردازی زمین‌هایی بدون سقف مثل زمین فوتبال و راگبی و بیسبال، باید از ستون‌های نوری با ارتفاع 10 تا 12 متر استفاده کنید، و نور را با زاویه تابش 20 تا 25 درجه به فضا بتاباند، البته باید به این نکته نیز توجه داشت که نه باید که آنقدر از هم فاصله داشته باشد که بین آن‌ها فضا‌هایی بدون نور بماند و نه به گونه‌ای نصب شوند که نور آن‌ها باهم تداخل داشته باشد.
روشنایی استخر ورزشی
استخر‌های ورزشی با توجه به نوع کاربری که دارند، باید به طور تخصصی نورپردازی شوند، منظور از نوع کاربری این است که استخر برای بازی واتر پلو مورد اتفاده قرار می‌گیرد یا برای شنا و غیره، اگر بنا باشد استخر برای بازی واترپلو مورد استفاده قرار بگیرد باید میزان درخشنگی نور به حد مطلوب باشد و در عین حال باعث آزار چشم بازیکنان و تماشاچیان نشود.
البته نباید از نورپردازی کف استخر و چراغ‌های تزئینی ضد آب اطراف آن چشم پوشی کرد و اهمیت آن را نادیده گرفت.
روشنایی زمین‌های ورزشی چند منظوره
امروزه با توجه به هزینه‌های سنگین ساخت زمین‌های ورزشی بیشتر ورزشگاه‌ها به صورت چند منظوره ساخته می‌شود. از این روی باید نورپردازی آن‌ها نیز به طوری باشد که نیاز‌ها هر نوع کاربری را تامین کرده و راندمان بالایی داشته باشد.
یکی از نکاتی که باید برای نورپردازی زمین‌های چند منظوره مورد توجه قرار گیرد، ایجاد روشنایی یکنواخت در سرتاسر زمین است. زیرا نورپردازی ناهمگن، سبب اختلال در دید و گیج شدن چشم کاربران و حاضرین می‌شود.
حال با دانستن این نکات قادرید هرگونه نقص در نورپردازی اماکن ورزشی را تشخیص داده به بهبود آن کمک کنید.
اگر علاقمند به مطالعه در خصوص نورپردازی اماکن مختلف از جمله بیمارستان، پارکینگ یا فضا‌های دیگر هستید، مقالات زیر پیشنهادات ما به شما هستند.